Aantallen gemeenten in Nederland vanaf 1851

 

Tot op heden is vanaf de invoering van de Gemeentewet in 1851 in bijna elk jaar het aantal gemeenten ten gevolge van herindelingen veranderd. In onderstaande figuur is het verloop in het aantal gemeenten sinds 1851 weergegeven. Onder de figuur staat een tabel met het absolute aantal gemeenten in elk jaar.

 

Figuur 1.          Aantal gemeenten in Nederland vanaf 1851

 

Aantal gemeenten

 

De absolute aantallen waar deze figuur op is gebaseerd zijn de volgende:


Tabel 1.         Aantallen gemeenten per 1 januari

Jaar

aantal gemeenten

jaar

aantal gemeenten

jaar

aantal gemeenten

jaar

aantal gemeenten

1851

1 209

1901

1 120

1951

1 014

2001

504

1852

1 209

1902

1 120

1952

1 014

2002

496

1853

1 209

1903

1 120

1953

1 014

2003

489

1854

1 207

1904

1 120

1954

1 009

2004

483

1855

1 200

1905

1 120

1955

1 009

2005

467

1856

1 176

1906

1 120

1956

1 003

2006

458

1857

1 162

1907

1 120

1957

1 001

2007

443

1858

1 140

1908

1 120

1958

998

2008

443

1859

1 137

1909

1 120

1959

997

2009

441

1860

1 137

1910

1 120

1960

994

2010*

431

1861

1 137

1911

1 120

1961

982

2011

418

1862

1 137

1912

1 120

1962

980

2012

415

1863

1 137

1913

1 120

1963

980

2013

408

1864

1 135

1914

1 120

1964

978

2014

403

1865

1 134

1915

1 120

1965

967

2015

393

1866

1 134

1916

1 120

1966

957

2016

390

1867

1 134

1917

1 120

1967

942

2017

388

1868

1 133

1918

1 118

1968

940

2018

380

1869

1 133

1919

1 118

1969

935

1870

1 133

1920

1 110

1970

913

1871

1 130

1921

1 110

1971

873

1872

1 130

1922

1 097

1972

865

1873

1 130

1923

1 093

1973

850

1874

1 129

1924

1 083

1974

843

1875

1 129

1925

1 082

1975

842

1876

1 129

1926

1 081

1976

842

1877

1 129

1927

1 081

1977

842

1878

1 128

1928

1 079

1978

833

1879

1 127

1929

1 079

1979

817

1880

1 126

1930

1 078

1980

811

1881

1 124

1931

1 078

1981

809

1882

1 123

1932

1 077

1982

774

1883

1 123

1933

1 076

1983

774

1884

1 123

1934

1 076

1984

750

1885

1 124

1935

1 070

1985

741

1886

1 123

1936

1 065

1986

714

1887

1 122

1937

1 057

1987

714

1888

1 122

1938

1 057

1988

714

1889

1 122

1939

1 055

1989

702

1890

1 122

1940

1 054

1990

672

1891

1 122

1941

1 050

1991

647

1892

1 122

1942

1 034

1992

647

1893

1 122

1943

1 016

1993

646

1894

1 122

1944

1 016

1994

636

1895

1 122

1945

1 016

1995

633

1896

1 120

1946

1 016

1996

625

1897

1 120

1947

1 016

1997

572

1898

1 120

1948

1 016

1998

548

1899

1 120

1949

1 015

1999

538

1900

1 120

1950

1 015

2000

537

 
·   Bij uitzondering werd één gemeente in 2010 op 18 maart (en niet zoals gebruikelijk op 1 januari) opgeheven: de gemeente Rozenburg werd toen een deelgemeente van Rotterdam. De opheffing vond een dag na de raadsverkiezingen plaats; tijdens die verkiezingen werd het bestuur van de nieuwe deelgemeente verkozen. Na 18 maart 2010 waren er dus 430 gemeenten. 


Tabel 2 bevat een overzicht van de officiële uitslagen van de raadsverkiezingen sinds 1970, toen de opkomstplicht werd afgeschaft. Tot in de 21ste eeuw blijken algemene overzichten van de uitslagen van de raadsverkiezingen lastig te verkrijgen. Weliswaar publiceerde het CBS altijd wel een overzicht, maar dit was zo precies en gedetailleerd dat het veel moeite kost om daaruit het algemene beeld af te leiden. Pas recent is dit veranderd, nu de Kiesraad alleszins handzame en overzichtelijke overzichten publiceert, waarmee het eigenlijk vanaf 2006 onnodig wordt om op deze site de uitslagen bij te werken. Bovendien biedt de Kiesraad ook op Internet historische overzichten aan (www.verkiezingsuitslagen.nl), zodat deze tabel in feite overbodig is geworden. Maar ja, het bloed kruipt waar het niet gaan kan, toch maar 2010 en 2014 aan de tabel toegevoegd.

 De tabel is gebaseerd op de volgende bronnen:
-  1970-2002: CBS, Statistiek der Gemeenteraadsverkiezingen, diverse jaren. Bewerking door P. Castenmiller;
-   2006 – 2014: Kiesraad, (zie ook: www.verkiezingsuitslagen.nl)

Overigens zijn de vermelde aantallen in de tabel alle gebaseerd op de gemeenteraadsverkiezingen van dat jaar. Gegevens van gemeenten waar in dat jaar vanwege eerdere of latere herindelingen geen verkiezingen plaatsvonden, worden niet vermeld.

 

Tabel 2.           Uitslagen raadsverkiezingen 1970 -2014

                        Aandeel stemmen (S) en raadszetels (Z) per partij

1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

2006

2010

2014

CDA1

S

24,8

23,3

32,3

29,0

28,0

29,0

21,6

20,4

20,5

16,8

14,8

14,4

Z

37,4

(4.401)

34,2

(4.063)

33,4

(4.022)

31,9

(3.753)

30,9

(3.541)

31,7

(3.515)

24,8

(2.698)

23,7

(2.404)

23,7

(2.155)

19,4

(1.749)

17,7

(1.531)

17,5

(1.499)

PvdA

S

15,4

21,5

24,3

20,9

29,0

22,0

16,9

18,6

16,0

23,6

15,7

10,2

Z

17,0

(2.005)

19,9

(2.361)

20,5

(2.469)

18,4

(2.164)

25,1

(2.875)

20,6

(2.281) )

15,9

(1.728)

17,9

(1.817)

15,0

(1.360)

22,2

(2.004)

14,5

(1.251)

9,3

(799)

VVD

S

10,0

14,8

14,1

19,5

16,0

13,5

15,4

17,6

15,8

13,9

15,7

12,2

Z

8,8

(1.040)

13,3

(1.585)

12,8

(1.544)

18,2

(2.147)

15,7

(1.802)

13,4

(1.485)

15,5

(1.688)

17,7

(1.796)

16,2

(1.475)

13,9

(1.250)

16,6

(1.432)

12,8

(1.098)

Groen Links2

S

5,6

6,0

3,9

3,8

2,9

4,6

5,6

6,1

6,1

6,0

6,7

5,4

Z

3,1

(366)

3,3

(387)

1,2

(146)

1,5

(182)

1,4

(155)

2,7

(300)

3,4

(373)

4,2

(430)

4,5

(410)

4,6

(417)

5,0

(436)

4,1

(354)

D66

S

4,4

0,5

3,7

4,0

3,6

8,7

11,0

5,6

4,2

2,7

8,1

12,1

Z

2,5

(291)

0,5

(57)

1,9

(226)

2,3

(269)

2,1

(236)

6,0

(663)

8,9

(966)

4,4

(442)

2,9

(268)

1,6

(148)

6,3

(541)

9,6

(824)

GPV/SGP/RPF

S

2,9

2,9

3,2

2,8

2,5

2,6

2,7

2,9

6,4

6,7

6,6

7,3

Z

3,6

(420)

3,4

(403)

3,0

(365)

3,2

(372)

2,8

(322)

2,8

(306)

2,9

(321)

3,4

(347)

6,6

(595)

7,0

(635)

7,3

(628)

7,8

(671)

Lok. Partijen

S

30,4

24,7

14,8

15,7

14,1

17,5

19,5

21,8

25,0

22,6

25.5

29,2

Z

27,3

(3.217)

23,7

(2.816)

23,83

(2.868)

20,5

(2.410)

18,9

(2.168)

19,5

(2.160)

23,9

(2.609)

23,6

(2.399)

26,1

(2.368)

23,3

(2.105)

27,8

(2.402)

31,4

(2.688)

Prog. Akkoord

S

5,6

4,7

3,6

4,4

2,6

2,1

1,8

2,6

2,8

2,6

1,3

1,3

Z

?4

1,5

(175)

3,3

(397)

3,8

(447)

2,8

(316)

2,4

(262)

2,5

(267)

3,0

(304)

3,0

(272)

4,0

(358)

1,8

(156)

1,9

(161)

SP

(zie noot 5)

S

***

***

***

***

***

***

***

***

2,9

5,7

4,2

6,6

Z

***

***

***

***

***

***

***

***

1,6

(139)

3,7

(332)

2,9

(250)

5,1

(440)

Overige Land. Partijen

S

0,9

1,2

0

0,6

1,6

2,0

3,5

1,1

0,4

0,3

1,1

1,3

Z

0,3

(30)

0,3

(40)

0

(0)

0,2

(22)

0,4

(49)

0,9

(99)

2,2

(245)

2,1

(217)

0,4

(38)

0,3

(17)

0,2

(23)

0,4

(36)

Opkomst

%

67,2

69,1

73,3

68,3

73,0

62,3

64,3

59,5

57,4

58,2

53,5

54,0

 

Noten bij de tabel:

1 In 1974 deed in een meerderheid der gemeenten het CDA mee aan de verkiezingen. In sommige gemeenten was er echter nog sprake van aparte deelname door KVP, ARP of CHU. Vanzelfsprekend zijn de percentages van het CDA en de afzonderlijke partijen opgeteld.

2 Vanzelfsprekend was dit tot de verkiezingen van 1990 het totaal van EVP, PPR, PSP en CPN.

3 Het verschil in stemmenpercentage en aandeel zetels is frappant. Bij nadere inspectie van de gegevens blijkt dat de Rooms-katholieke groeperingen met 8,3% van de stemmen een aandeel zetels bemachtigen dat goed is voor 14,5%. De verklaring hiervoor is dat deze groeperingen vooral sterk zijn in kleinere gemeenten; met verhoudingsgewijs weinig stemmen zijn dan toch veel zetels te bemachtigen.

4 In dit jaar heeft het CBS de zetels toegerekend aan de partij waar het raadslid lid van is; in de overige jaren zijn de zetels wel op naam van de lijstcombinatie blijven staan.

5. De SP doet nog niet zo lang mee aan lokale verkiezingen, en in ieder geval nog niet in alle gemeenten. De stemmen en zetels van deze partij zitten tot 2002 “verstopt” in de categorie “Overige landelijke partijen”. Pas vanaf 2002 worden de gegevens apart vermeld.

 

Aantal raadsleden vanaf 2002

Het aantal raadszetels per gemeente is wettelijk bepaald en direct gerelateerd aan de gemeentegrootte. Hierdoor lijkt het in eerste instantie eenvoudig om te bepalen hoeveel raadszetels er zijn in Nederland. De praktijk is echter net iets ingewikkelder: De peildatum ligt meer dan een jaar voor de raadsverkiezingen (1 januari van het daaraan voorafgaande jaar), zodat de verdeling van gemeenten over de grootteklassen kan afwijken van de situatie op de peildatum. Bovendien is er nog een tweede afwijking mogelijk. Mocht een gemeente zich in een fase van sterke groei van het aantal inwoners bevinden, dan kan die gemeente verzoeken om - anticiperend op de groei - meer raadsleden te laten verkiezen dan volgens de situatie op de peildatum mogelijk was. In 2010 was dit bijvoorbeeld van toepassing op de gemeente Amstelveen. Door dergelijke afwijkingen is het werkelijk aantal raadszetels in Nederland niet exact te bepalen op basis van het aantal inwoners. De aantallen in onderstaande tabel kunnen daardoor (licht) verschillen van de werkelijkheid.

Denkbaar zou zijn om alleen in de jaren dat gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden het aantal raadszetels te bepalen. Immers, in de vier jaar na die verkiezingen wordt de omvang van een raad, zelfs als er sprake zou zijn van een sterke stijging of daling van het aantal inwoners, niet aangepast.

Echter, herindelingen vinden elk jaar plaats. Daarmee verandert het aantal gemeenten en alsnog het aantal raadszetels. Daarom is in onderstaande tabel, startend bij de invoering van het dualisme in 2002, het aantal raadszetels in elk jaar weergegeven.

 In de tabel is naast het aantal raadsleden ook de verhouding tussen mannen en vrouwen weergegeven.

 

Jaar

Totaal aantal raadsleden

Aandeel mannen

Aandeel vrouwen

2002*

9972

76,5

23,5

2003

9913

76,5

23,5

2004

9841

76,5

23,5

2005

9691

76,4

23,6

2006*

9576

73,9

26,1

2007

9439

74,4

25,6

2008

9463

74,5

25,5

2009

9465

74,5

25,5

2010*

9346

72,9

27,1

2011

9200

73,0

27,0

2012

9205

73,1

26,9

2013

9128

73,4

26,6

2014*

9089

71,4

28,6

2015

8985

71,5

28,5

2016

8960

72,0

28,0

2017

8942

72,5

27,5

* In verkiezingsjaren betreft het de situatie ná de verkiezingen

 

 Aantallen wethouders 1998-2017

Het aantal wethouders wordt  bepaald door de omvang van de gemeente. Die omvang is bepaald op het maximaal aantal fte waarvoor wethouders aangesteld mogen worden. Doordat veel gemeenten ‘deeltijdwethouders’ aanstellen is de wettelijke bepaling van het maximaal aantal fte hooguit een indicatie  van het aantal personen dat wethouder is. Omdat wij beschikken over gegevens van personen, kunnen wij wel het aantal personen bepalen. Dat is gebeurd in onderstaande tabellen.

Tot aan begin 2002 werd het ambt van wethouder gecombineerd met het raadslidmaatschap. In 2002, met de introductie van het dualisme, is dit gewijzigd. Wethouders traden vanaf dit jaar terug uit de raad. Een onverwacht effect hiervan is geweest dat in 2002 het aantal wethouders ten opzichte van de vorige jaren licht is toegenomen, zoals weergegeven in de volgende tabel

 

1998

1999

2000

2001

2002

Totaal

1726

1692

1684

1619

1687

 

 

De ontwikkeling in het aantal wethouders vanaf 2002 is weergegeven in de volgende tabel. Ook is daarin de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke wethouders opgenomen.

Jaar

Totaal aantal wethouders

Aandeel
mannen

Aandeel
vrouwen

2002*

1687

84,0

16,0

2003

1668

83,8

16,2

2004

1648

83,8

16,2

2005

1599

83,3

16,7

2006*

1561

82,2

17,8

2007

1525

82,0

18,0

2008

1525

82,0

18,0

2009

1513

81,6

18,4

2010*

1473

80,1

18,8

2011

1464

80,3

19,7

2012

1455

80,5

19,5

2013

1416

81,0

19,0

2014*

1397

78,6

21,4

2015

1452

78,7

21,3

2016

1449

77,9

22,1

2017

1449

77,8

22,2

* In verkiezingsjaren betreft het de situatie ná de verkiezingen

 

Zoeken

Contact

Geinteresseerd hoe de stichting u kan ondersteunen; stuur een mail naar info@decentraalbestuur.nl

Privacyverklaring: via deze website worden geen persoonsgegevens verzameld.